Wassily Kandinsky là một họa sĩ tiên phong của nghệ thuật trừu tượng, đồng thời là một nhà lý luận nghệ thuật xuất sắc. Sinh ngày 16 tháng 12 năm 1866 tại Moscow, Kandinsky lớn lên trong một gia đình trí thức. Mặc dù ban đầu ông theo học luật và kinh tế tại Đại học Moscow, nhưng nghệ thuật đã lôi cuốn ông từ khi ông chứng kiến một triển lãm các tác phẩm của Monet vào năm 1895. Trước cảnh tượng đó, ông nhận ra rằng nghệ thuật có thể vượt xa hơn những giới hạn của mô tả thực tế và chạm đến cảm xúc sâu sắc nhất của con người.
Những giai đoạn nghệ thuật quan trọng trong sự nghiệp của Kandinsky
- Những năm cuối đời: Sau khi Bauhaus bị đóng cửa vào năm 1933 do áp lực từ chính quyền Đức Quốc Xã, Kandinsky chuyển đến Pháp. Tại đây, ông tiếp tục sáng tạo những tác phẩm đầy màu sắc và biểu cảm cho đến khi qua đời vào năm 1944. Tác phẩm “Composition X” (1939) là một lời chia tay đầy sức mạnh với nghệ thuật, thể hiện sự cân bằng giữa cảm xúc và hình thức.
- Giai đoạn đầu (tại Nga): Kandinsky bắt đầu sự nghiệp hội họa của mình với phong cách hậu ấn tượng, chịu ảnh hưởng của các họa sĩ như Claude Monet và Paul Gauguin. Các bức tranh trong giai đoạn này vẫn có hình ảnh cụ thể, thường lấy cảm hứng từ thiên nhiên và văn hóa dân gian Nga.
- Nhóm Kỵ sĩ Xanh (Blaue Reiter): Sau khi chuyển đến Munich năm 1896, Kandinsky đồng sáng lập nhóm nghệ thuật Blaue Reiter (Kỵ sĩ Xanh) cùng với Franz Marc vào năm 1911. Nhóm này tập trung vào việc phá bỏ các giới hạn của nghệ thuật truyền thống, khám phá màu sắc và hình dạng như những yếu tố có thể truyền tải cảm xúc mạnh mẽ mà không cần dựa vào hình ảnh thực tế. Tác phẩm nổi bật trong giai đoạn này là “Composition V” và “Improvisation 10”, nơi ông bắt đầu sử dụng các yếu tố trừu tượng.
- Trường phái trừu tượng: Kandinsky chính thức tạo nên bước ngoặt lớn trong lịch sử nghệ thuật với những tác phẩm trừu tượng hoàn toàn, điển hình là “Composition VII” (1913). Đây được xem là một kiệt tác, nơi ông kết hợp màu sắc sống động và các đường nét phức tạp để gợi lên cảm giác hỗn loạn nhưng đầy nhịp điệu. Kandinsky thường ví màu sắc như âm nhạc, và tác phẩm của ông giống như những bản giao hưởng bằng hình ảnh.
- Thời kỳ Bauhaus: Từ năm 1922, Kandinsky gia nhập Bauhaus – ngôi trường nghệ thuật tiên tiến ở Đức. Trong thời gian này, ông tập trung vào việc kết hợp nghệ thuật và khoa học, sử dụng các hình dạng hình học và cấu trúc rõ ràng hơn. Tác phẩm “Circles in a Circle” (1923) là một ví dụ điển hình, với cách Kandinsky sử dụng các đường tròn và màu sắc để thể hiện sự hài hòa.
Triết lý nghệ thuật của Kandinsky
Kandinsky tin rằng nghệ thuật không chỉ đơn thuần là sự phản ánh thế giới vật chất mà còn là một phương tiện để kết nối tâm hồn con người. Ông từng viết trong cuốn sách nổi tiếng “Về Tinh thần trong Nghệ thuật” (Concerning the Spiritual in Art) rằng mỗi màu sắc có thể gợi lên một cảm xúc cụ thể:
- Màu vàng đại diện cho sự ấm áp và năng lượng, như tiếng kèn trumpet.
- Màu xanh gợi cảm giác tĩnh lặng và sâu lắng, như âm thanh của đàn cello.
- Màu đỏ là niềm đam mê và sức mạnh.
Những tác phẩm nổi bật của Kandinsky
Composition VII (1913)
Ý nghĩa: Được xem là một trong những kiệt tác lớn nhất của Kandinsky, “Composition VII” là sự bùng nổ của màu sắc và hình dạng. Tác phẩm không có hình ảnh cụ thể mà thay vào đó là các mảng màu đan xen, biểu thị sự hỗn loạn và chuyển động.
Improvisation 28 (1912)
Ý nghĩa: Tác phẩm này thuộc loạt tranh “Improvisation” (Ngẫu hứng), trong đó Kandinsky sử dụng màu sắc và đường nét để thể hiện cảm giác tức thì, giống như cách âm nhạc gợi cảm xúc tức thời.
Circles in a Circle (1923)
Ý nghĩa: Đây là tác phẩm tiêu biểu cho giai đoạn Kandinsky làm việc tại Bauhaus. Tác phẩm kết hợp hình học và màu sắc để tạo ra sự hài hòa hoàn hảo.
On White II (1923)
Ý nghĩa: Tác phẩm này tập trung vào sự tương phản giữa không gian âm và dương. Màu trắng tượng trưng cho sự yên tĩnh và khả năng sáng tạo vô hạn, trong khi các đường nét và màu sắc khác đại diện cho chuyển động và năng lượng.
Composition X (1939)
Ý nghĩa: Đây là tác phẩm cuối cùng trong chuỗi tranh “Composition” của Kandinsky. Nó thể hiện sự trưởng thành trong tư duy và phong cách nghệ thuật của ông, với việc sử dụng các yếu tố tối giản nhưng mang ý nghĩa sâu sắc.
Một số tác phẩm đáng chú ý khác:
“Composition IV” (1911): Với các yếu tố như kỵ sĩ, đồi núi, và sóng, tác phẩm này gợi ý một câu chuyện thần thoại dưới dạng trừu tượng.
“The Blue Rider” (1903): Một bức tranh mang tính biểu tượng cho nhóm Blaue Reiter (Kỵ sĩ Xanh), mô tả một kỵ sĩ phi nước đại trên đồng cỏ. Đây là sự kết hợp giữa phong cách tượng trưng và ấn tượng.
“Yellow-Red-Blue” (1925): Một tác phẩm giàu năng lượng, thể hiện sự tương tác giữa ba màu cơ bản qua các hình học phức tạp.
Kandinsky không chỉ là một họa sĩ mà còn là một “nhạc sĩ màu sắc”. Ông đã mang đến cho thế giới nghệ thuật một ngôn ngữ mới, nơi mà màu sắc, hình dạng, và cảm xúc hòa quyện để kể những câu chuyện vượt ra khỏi ranh giới thực tế. Mỗi tác phẩm của ông là một chuyến phiêu lưu thị giác, mời gọi người xem tự khám phá và cảm nhận thông qua giác quan riêng.
